Το έθιμο της βασιλόπιτας

2018-01-26 18:19
 
Πηγές αναφέρουν ότι το έθιμο της βασιλόπιτας ανάγεται στα Ρωμαϊκά «Σατουρνάλεια που αποτελούν συνέχεια των Ελληνικών «Κρονίων». Κατά τη διάρκειά τους προσφέρονταν ως δώρο καρποί και πίτες μέσα σε χρυσά φύλλα. Κάποιοι άλλοι το συσχετίζουν με τον εορταστικό άρτο της ελληνικής αρχαιότητας που προσφέρονταν στους Θεούς, ιδίως στα «θαλύσια» και τα «θαργήλια».
Η σημερινή εκδοχή οφείλεται στην Χριστιανική παράδοση για το έθιμο της βασιλόπιτας και έχει της ρίζες της στη Καισάρεια της Μικράς Ασίας την εποχή του Μεγάλου Βασιλείου, στον οποίο οφείλει και το όνομά της. Όταν ο Άγιος Βασίλειος ήταν Επίσκοπος της Καισάρειας, ο Έπαρχος - Τύραννος της Καππαδοκίας πήγε να εισπράξει τους φόρους με άγριες διαθέσεις. Ο λαός φοβήθηκε πήγε και ζήτησε προστασία από τον Επίσκοπό τους Μέγα Βασίλειο. Τότε εκείνος συμβούλευσε τους κατοίκους να συγκεντρώσουν ό,τι τιμαλφή είχαν για να τα προσφέρουν στον Τύραννο με αντάλλαγμα τη σωτηρία τους. Παρ΄ όλη τη συγκέντρωση του χρυσού, ο Έπαρχος δεν κατάφερε να το εισπράξει, διότι τότε συνέβη ένα θαύμα και αυτός εξουδετερώθηκε με τη βοήθεια του Θεού. Μετά το συμβάν αυτό ο Μέγας Βασίλειος βρέθηκε μπροστά σε ένα μεγάλο πρόβλημα. Έπρεπε να επιστρέψει τα τιμαλφή σε κάθε πιστό, αλλά φοβήθηκε μήπως γίνει κάποια παρεξήγηση και αδικήσει κάποιον. Τότε ο Θεός του είπε να φτιάξει ζεστά ψωμάκια και να κρύψει μέσα τα χρυσαφικά και να τα μοιράσει στους πιστούς. Όταν αυτοί τα έκοψαν βρήκαν μέσα, σαν από θαύμα, αυτά τα οποία είχαν προσφέρει για τη σωτηρία τους. Από τότε έμεινε το έθιμο να βάζουμε ένα φλουρί μέσα στη βασιλόπιτα και να τη κόβει ο αρχηγός της οικογένειας μετά την αλλαγή του χρόνου. Έτσι καθιερώθηκε τη πρώτη ημέρα του χρόνου να είναι γιορτή αφιερωμένη προς τιμή του μεγάλου Ιεράρχη, του  Μεγάλου Βασιλείου.
Υπάρχουν, βέβαια, και κάποιες άλλες νεότερες παραλλαγές για το έθιμο της βασιλόπιτας. Αναφέρεται στην παράδοση από το Πόντο και τη Μικρά Ασία, όπου παρουσιάζουν τον Άγιο Βασίλειο να κερδίζει τον εισπράκτορα των φόρων σε χαρτοπαίγνιο και στη συνέχεια να γίνεται η διανομή με μικρά ψωμάκια ή με μια μεγάλη πίτα. Από αυτό φαίνεται ότι παρέμεινε και το έθιμο, όπου κάποιοι συνηθίζουν να παίζουν χαρτιά για το καλό της χρονιάς. 
Τη βασιλόπιτα τη βρίσκουμε σε πολλές μορφές και με διάφορους τρόπους παρασκευής  ανάλογα τις περιοχές, δηλαδή αγροτικές ή αστικές. Ποικίλουν οι τρόποι διακόσμησής της, όμως κοινό σημείο αναφοράς είναι το νόμισμα  το οποίο, όποιος το κερδίσει είναι και ο τυχερός της χρονιάς. Κατά τη κοπή της ο νοικοκύρης τη σταυρώνει, κόβει και μοιράζει τα κομμάτια της πίτας στα μέλη της οικογένειας και σε τυχόν φιλοξενούμενους. Ιδιαίτερα κομμάτια ξεχωρίζονται για το Χριστό, τη Παναγία, τον Άγιο Βασίλειο και σε τυχόν ξενιτεμένους της οικογένειας.
Τέλος το έθιμο αυτό δεν περιορίζεται μόνο στο σπίτι κατά την ημέρα της πρωτοχρονιάς, αλλά επεκτείνεται μέχρι το Φεβρουάριο. Σύλλογοι, επαγγελματικές και σωματειακές ενώσεις συνηθίζουν να κόβουν την πρωτοχρονιάτικη πίτα, ευχόμενοι κάθε καλό όχι μόνο σε προσωπικό επίπεδο αλλά και σε επαγγελματικό.       
      
 

Επαφή

arthro 13

13arthro@gmail.com

Αναζήτηση στο site

Αφιερώματα

Ἡ ἐπιλογὴ τοῦ Φωτός: Προσεγγίσεις στὴ Μεταμόρφωση τοῦ Σωτήρος Χριστοῦ

του Δημητρίου Αλεξόπουλου Μετεμορφώθης ἐν τῷ ὄρει Χριστὲ ὁ Θεός,  δείξας τοῖς Μαθηταῖς σου τὴν δόξαν σου, καθὼς ἠδύναντο.  Λάμψον καὶ ἡμῖν τοῖς ἁμαρτωλοῖς, τὸ φῶς σου τὸ...

Συνέντευξη - Αφιέρωμα

επιμέλεια αφιερώματος: Σταυρούλα - Αλεξία Χρυσαφίδη   Αφιέρωμα - συνέντευξη με τον π. Σπυρίδωνα Κωνσταντή, μεταπτυχιακό φοιτητή Κατεύθυνσης Χριστιανικής Λατρείας του Τμήματος...

Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου: Ενατενίσεις σε ένα Θεομητορικό διαπολιτισμικό διαδίκτυο

του Δημητρίου Αλεξόπουλου Χαράς Ευαγγέλια, ελευθερίας μηνύματα!1 Ο Θεός απέστειλε τον άγγελο Γαβριήλ στη Ναζαρέτ της Γαλιλαίας και στην παρθένο Μαριάμ, τη μνηστή του Ιωσήφ. Απέστειλε τον Γαβριήλ...

Θρησκευτικές κοινότητες: Νομοκανονικές προσεγγίσεις ιστορικών και επίκαιρων ζητημάτων

  ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ – ΤΜΗΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ Π.Μ.Σ. «ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ» Διευθύντρια: Καθηγήτρια Διοτίμα Λιαντίνη Πανεπιστημιούπολη-Άνω Ιλίσια 157 84, Αθήνα, Τηλ: 210-727-5847,...

9ος Διεθνής Διαγωνισμός Εικονικής Δίκης Ρωμαϊκού Δικαίου {Βιέννη 6-9 Απριλίου 2016}

Η νομική επιστήμη είναι ένα πυλώνας σύνδεσης με τον καθημερινό βίο του παρόντος και του παρελθόντος, αποτελώντας παράλληλα έρεισμα για συζητήσεις αναγόμενες στην πολιτική και την κοινωνική εξέλιξη...

Ο κόσμος δεν είναι δικός μας, είναι του Ομήρου

του Νικολάου Χαροκόπου Μερικές παρατηρήσεις με αφορμή την ομηρική πλάκα από την Ολυμπία  Πριν από μερικές εβδομάδες η επιστημονική κοινότητα εντός και εκτός Ελλάδας, καθώς και η κοινή γνώμη,...

Τα ιδιαίτερα αρχαία θέατρα του ελλαδικού χώρου: Β΄Μέρος

    Δεν πιστεύω να νομίζατε ότι τα ιδιαίτερα θέατρά μας ήταν μόνο αυτά! Έχουμε πολύ μελέτη ακόμα για όσα γνωρίζουμε και για όσα δεν «έχουν βγει στην επιφάνεια» μέχρι τώρα. Αξίζει...

© 2024 ΑΡΘΡΟ 13 (All Rights Reserved)

Υλοποιήθηκε από Webnode